v   امت واحده:

طبق نص صریح قرآن مسلمانان امت واحده هستند: و إن هذه أمتکم أمةً واحدهٌ و أنا ربکم فاتقون.«و در آیة دیگر فاعبدون.» (مؤمنون/52 و انبیاء/92) در آیات و روایات به‌گونه‌هایی از این وحدت برمی‌خوریم که یکپارچگی امت را می‌رساند در آخرین آیات سورة بقره به ایمان پیامبر j و مؤمنان اشاره می‌کند و می‌فرماید: آمن الرسول بما أنزل إلیه من ربه والمؤمنون کلٌ آمن بالله و ملائکته و کتبه و رسله...الی آخر

هرچند آیه دربارة تأیید ایمان رسول خدا j شروع شده ولی یاران و همراهان رسول j هم یاد‌شده‌اند، که نشانه‌ای بر یکپارچگی و وحدت امت اسلام است. پیامبر j و مؤمنان از هم جدا نیستند، امت مانند یک بدن است که خود پیامبر j این تشبیه را در سخنان خود آورده‌اند: مثل‌المؤمنین فی توادهم و تراحمهم و تعاطفهم مثل الجسد إذا اشتکی منه عضو تداعی له سائر الجسد بالسهر و الحمی. که سعدی آن را به شعر درآورده:

بنابراین خوبی جامعه در خوبی یکایک افراد است، و بدی جامعه به ضرر فردفرد آن جامعه است، هیچکدام تنها نیست، همه با همند، سعادت یا شقاوت افراد به هم پیوسته است.

وقتی در جامعه‌ای رفاه و نعمت و امنیت باشد همه را دربر‌می‌گیرد، و اگر بر عکس، قحطی وگرانی و ناامنی باشد باز شامل همه می‌شود، و آنگاه که بلایی همگانی برسد تروخشک را با هم خواهدسوخت، و خدا هم ما را از چنین روزی بیم داده است: واتقوا فتنةً لا تصیبن الذین ظلموا منکم خاصةً ... (انفال/25)در برابر بدیها و زشتیها قیامی همگانی لازم است، هرکس بتنهایی نمی‌تواند گلیم خودش را از آب بکشد، لازم است دسته جمعی دست بکار شوند تا موفق شوند. خدای متعال می‌فرماید: قل إنّما أعظکم بواحدةً أن تقوموا لله مثنی و فرادی ... (سبا/46)در صدر اسلام وقتی مسلمانان با فرماندهی شخص پیامبر j به کاری می‌پرداختند یا در نبردی شرکت می‌کردند، چون اتحاد و اتفاق در میان‌شان بود پیروز می‌شدند.

v   اتحاد مایة عزت است و اختلاف موجب ذلت:

اتحاد مایة عزت و افتخار و رحمت است و پراکندگی و اختلاف موجب ذلت و از بین رفتن ابهت و اقتدار است، خدای متعال به پیروی از احکام خدا و رسول j و پرهیز از پراکندگی و تشتت امر می فرماید: و أطیعوا الله و رسوله و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم، واصبروا إن الله مع الصابرین. (انفال/46) از خدا و رسولش فرمانبرداری کنید، نزاع(جنگ و دعوا) نکنید که سست خواهیدشد و ابهت(اقتدار) شما از بین خواهدرفت، صبر و پایداری کنید همانا خدا با صابران است.

اختلاف و نزاع مایة عذاب است: و لا تکونوا کالذین تفرقوا واختلفوا من بعد ما جاءهم البینات و أولئک لهم عذابّ عظیمّ. (آل‌عمران/105) این اختلاف به نفع بیگانگان یعنی دشمنان اسلام و مسلمین است، وچنان که ذکرشد سبب از بین رفتن قدرت و ابهت مسلمانان است، و هر کاری که به ضرر جامعة اسلامی باشد مستوجب عذاب بزرگ خواهدبود.

اگر مسلمانان دست به دست هم بدهند و متحد و یکپارچه شوند هیچ ابر قدرت نظامی یا سیاسی نمی‌تواند برآنها ستم کند یا به سرزمینهای‌شان تجاوز کند و خانه‌هاشان را بر سرشان خراب کند، ما به‌طور ملموس نتیجة این پراکندگی و تفرقه را می‌بینیم... وقت آن فرا رسیده‌است که آگاهان و دانایان و خیرخواهان به خودآیند و چاره اندیشی کنند و در راه اتحاد و انسجام مسلمانان گامهای سودمندی بردارند.

v   اخوت اسلامی:

ما باید به یادداشته باشیم که پیامبر ما j منادی اخوت بود، مسلمانان را به برادری و مهربانی فرامی‌خواند، و این برادری را نعمتی از جانب پروردگار معرفی می کرد و چنگ زدن به قانون الهی قرآن و پرهیز از تفرقه را یادآور می‌شد و می فرمود: واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا واذکروا نعمت الله علیکم إذ کنتم أعداءً فألّف بین قلوبکم فأصبحتم بنعمته إخواناً ... (آل عمران/103) و این اختلاف را به گودالی از آتش تشبیه می‌فرمود که بر لبة آن بودید و هر لحظه امکان فروافتادن در آن بود، و خدا به وسیلة دین و ایجاد اخوت شما را از آن نجات بخشید. قدر این نعمت را بدانید. و اگر اختلافی هست آن را اصلاح کنید: إنّما المؤمنون إخوةٌ فأصلحوا بین أخویکم ... (حجرات/10)، باید در اخلاق و رفتار پیامبر j و توصیه های ایشان دقت کنیم، ببینیم ما را به چه چیزهایی امر کرده و از چه چیزهایی منع کرده است، آنهارا به‌کار بندیم زیرا صلاح ما در آن است: و ما ءاتئکم الرسول فخذوه و ما نهئکم عنه فانتهوا، و اتقواالله، إن الله شدیدالعقاب. (حشر/7)سفارش پیامبر j به اتحاد، اتفاق، برادری، نیکی، عدالت و خیرخواهی به بندگان خداست، درصورتی که از این أسوة حسنه پیروی کنیم سعادت دنیا و آخرت نصیب ما خواهدشد.

سخن خود را با دعا در حق همة برادران مسلمان به پایان می‌آورم:

ربنااغفر لنا و لإخواننا الذین سبقونا بالإیمان و لا تجعل فی قلوبنا غلاً للذین ءامنوا ربنا إنک رؤوف رحیم.